2. Và diễn tiến lịch
sử h́nh thành thánh lễ ra sao?
Các Tông Đồ và giáo dân tiên
khởi đă cử hành nghi thức "bẻ bánh" (danh từ các tín hữu
thời ấy dùng để nói đến thánh lễ): "Hằng ngày, họ đồng
tâm nhất trí chuyên cần lui tới Đền Thờ, bẻ bánh ở tư
gia và ăn uống đơn sơ, vui vẻ" (Công Vụ Tông Đồ 2, 46).
Họ dùng bữa, với nghi thức "bẻ bánh", nay ở nhà người
này, mai tại nhà người kia. Cộng đoàn thời ấy được xem
như là một "đền thờ sống động".
Rất sớm, người ta đă thêm vào trong
bữa ăn này những bài thánh ca, kinh nguyện và những bài
đọc Kinh Thánh.
Chỉ từ thế kỷ thứ IV, người ta mới
nói đến "Lễ Misa" (xem chữ này ở phần cuối: Giải thích
một số từ phụng vụ). Vào thời ấy, sau khi hoàng đế
Constantinô trở lại đạo công giáo, người ta thấy xuất
hiện những cộng đoàn đông đảo Kitô hữu. Các nghi lễ
phụng vụ chịu ảnh hưởng các nghi thức và lễ hội của
người Rôma. Y phục được dùng trong các buổi lễ thời đó
là nguồn gốc của tu phục, áo lễ giáo sĩ mà bạn thấy hiện
nay. Dần dần, người ta không c̣n ư thức về ư nghĩa của
cộng đoàn và của bữa ăn mà trong đó Chúa Kitô chính là
lương thực nuôi sống nhân loại. Người ta rước lễ ít hơn.
Vài thế kỷ sau đó th́ mai một thêm ư thức về bữa ăn và
về tâm t́nh tham dự vào hy lễ. Thánh lễ trở thành một
buổi tŕnh diễn có tính cách thánh thiêng.
Vào thế kỷ XII, việc tôn sùng đối với
sự hiện diện thực sự của Chúa Kitô nơi bánh thánh đưa
đến việc trưng bày bánh thánh trên bàn thờ (Chầu Thánh
Thể). Việc linh mục giơ cao bánh đă được truyền phép
xuất phát từ việc các tín hữu ước mong được "nh́n" bánh
thánh (khoảng từ năm 1200). Việc nâng cao chén thánh
được thêm vào sau đó.
Vào thế
kỷ XIII và XIV, người ta thấy xuất hiện những cuộc kiệu
rước Thánh Thể đầu tiên. Tín hữu "ngắm nh́n" Thánh Thể
nhưng ít khi rước lễ. Phải chờ đến triều đại của Đức
Giáo Hoàng Piô X, họ mới ư thức lại việc rước lễ "thường
xuyên" (1905) và việc cho trẻ em rước lễ (1910).
Trong
thánh lễ, các tín hữu rất thụ động. Năm 1947, Đức Giáo
Hoàng Piô XII công bố thông điệp "Mediator Dei" (Đấng
trung gian của Thiên Chúa) nhằm canh tân phụng vụ dưới
mọi phương diện, trong đó có việc mời gọi cộng đoàn đối
đáp với linh mục chủ tế.
Với Công
Đồng Vaticanô II, người ta t́m lại được ư nghĩa sâu xa
của thánh lễ, được tất cả mọi người cùng cử hành dưới
sự chủ tọa của linh mục, là bữa tiệc của Thiên Chúa và
là nghi thức bẻ bánh. Cách đây không lâu, ḷng tôn sùng
Thánh Thể vẫn c̣n được xem như là việc đạo đức cá nhân,
nay th́ thánh lễ lại trở nên hành vi tạ ơn của toàn dân
Chúa.
* * * * *
* * * * *
|